Wil je een mantelzorgwoning voor een geliefd familielid op je eigen terrein plaatsen? Dan zijn er een aantal regels waar je rekening mee moet houden. Wanneer een ouder of naaste zorg nodig heeft, wil je hen natuurlijk zo goed mogelijk ondersteunen. Heb je een ruime achtertuin, dan lijkt dat de ideale plek voor een mantelzorgwoning. Toch zijn er wel degelijk voorwaarden. Sommige aanpassingen mag je zonder vergunning doen, terwijl je voor andere juist wel een omgevingsvergunning nodig hebt. In dit blog zetten we alle feiten overzichtelijk voor je op een rij, zodat je precies weet waar je aan toe bent.

Een mantelzorger is vaak bezig met het uitvoeren van verschillende zorgtaken, denk hierbij aan helpen met douchen, medicatie toedienen of boodschappen doen. Soms is de situatie zo complex dat zelfstandig wonen op het terrein van de mantelzorger de beste en meest veilige oplossing is. 

Een mantelzorgwoning is een zelfstandige woonunit of een verbouwde ruimte op het perceel van een mantelzorger, bedoeld voor iemand die van een langdurige verzorging nodig heeft. Die zorg moet aantoonbaar noodzakelijk zijn, dit kan bijvoorbeeld gaan om een dementerende of zieke ouder. Het gaat hierbij om mensen die niet langer zelfstandig kunnen leven, maar door deze uitkomst wel langer op zichzelf kunnen blijven wonen.

Zo kun je ervoor kiezen om een bestaande garage of schuur om te bouwen tot geschikte woonruimte. Ook is het mogelijk om een kant-en-klare prefab mantelzorgwoning op je erf te plaatsen. Wel is het belangrijk om te weten dat voor zorgwoningen andere regels gelden dan voor een normaal woonhuis.

Zorgwoningen zijn eigenlijk kleine, compacte huisjes, een chalet zou een idee kunnen zijn. Het is een woning waarin alle belangrijke voorzieningen zijn opgenomen. Denk aan een keuken, badkamer, toilet, een aparte slaapkamer en een woonruimte. In de woning zijn alle noodzakelijke aansluitingen aanwezig, zoals gas, water en elektra. Hierdoor beschikken zowel de bewoner als de mantelzorger over hun eigen volledige woonruimte, terwijl ze toch dicht bij elkaar zijn.

Dat is prettig, omdat iedereen zo zijn eigen ritme en privacy kan behouden en je niet het gevoel hebt dat je voortdurend bij elkaar op visite bent. Mocht het toch zo zijn dat de bewoonster hulp nodig heeft, dan is die direct beschikbaar.

Een groot pluspunt is dat een mantelzorgwoning mag blijven staan zolang de zorgbehoefte bestaat. Er geldt geen vaste woontermijn. Of het nu gaat om langdurige zorg of een tijdelijk traject dat onverwacht langer aanhoudt—de woning mag blijven staan zolang het nodig is. Dat zorgt rust, standvastigheid en is een groot pluspunt om de zorg op een natuurlijke en prettige manier te laten verlopen.

Je wilt een grotere woning bouwen dan is toegestaan

Wil je een zorgwoning op je eigen terrein neerzetten, dan zijn er een paar aandachtspunten. Houd je je aan de standaardafmetingen van een mantelzorgwoning (inclusief dak), dan mag je maximaal 5 meter hoog en 100 m² bouwen. Wil je bijvoorbeeld een aangepaste woning met een grotere woon- of badkamer, dan heb je al snel een vergunning nodig.

Wil je graag een uitbouw, dan is het verstandig om na te vragen wat de regels zijn binnen jouw gemeente. Vaak heb je bij een afwijkende maat een omgevingsvergunning nodig. De gemeente bekijkt dan of de door jou aangegeven wijzigingen passen binnen het bestemmingsplan en het straatbeeld van de omgeving.

Begin niet met bouwen voordat je akkoord hebt gekregen, anders loop je het risico dat je alles weer moet afbreken.

Je wilt de zorgwoning op een andere plek dan de achtertuin plaatsen

Wil je een zorgwoning in de achtertuin plaatsen, dan levert dit vaak geen problemen op. Het is een ander verhaal wanneer je de woning voor de verzorgende in het zicht van het straatbeeld wilt plaatsen; dit kan bijvoorbeeld een uitbouw aan de garage zijn of aan de voorkant van je huis. Wil je de woning aan de zijkant van je woonhuis plaatsen, dan ontstaat er wel een vergunningplicht. Ook dit voorstel moet eerst worden goedgekeurd.

Daarom is het verstandig om je vooraf goed te laten informeren over de standplaats van de zorgwoning: wat is wel en niet toegestaan? Per gemeente kunnen de regels namelijk erg verschillen.

Voor een monumentaal pand gelden andere regels

Als je in het bezit bent van een monumentale woning, gelden er andere regels. De gemeente wil het historische straatbeeld behouden, en voor deze bouw is daarom een vergunning nodig. Zowel de hoogte van het gebouw als de gebruikte materialen moeten goed aansluiten bij je eigen woonhuis. Een aantal jaren geleden waren de regels voor een monumentale mantelzorgwoning zeer streng; gelukkig zijn deze in de loop der jaren iets versoepeld.

De mantelzorgwoning is van tijdelijke aard

Het uitgangspunt van mantelzorgwoningen is dat deze van tijdelijke aard zijn. Je mag de woonruimte behouden zolang de zorgsituatie bestaat; dit kan enkele maanden duren, maar ook meerdere jaren. Zodra de zorgsituatie eindigt, moet de zorgwoning worden verwijderd. Je kunt de ruimte dus niet toewijzen aan je 20-jarige zoon omdat hij geen woning kan betalen of vinden.

Wil je je garage omtoveren tot een zorgwoning met keuken, badkamer en andere voorzieningen, dan ontstaat er een andere situatie. Zo’n uitbreiding breek je niet eenvoudig weer af. Hiervoor gelden andere regels en is een vergunning verplicht.

 Zou jij een dierbaar familielid op je eigen terrein willen verzorgen?